Η Αθηνά από το Arezzo επισκέπτεται την Αθήνα.

18 Νοεμβρίου 2010 – 30 Ιανουαρίου 2011

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας και την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Τοσκάνης, παρουσιάζει την έκθεση ‘Μια αναπάντεχη επίσκεψη. Η Αθηνά από το Αρέτσο επισκέπτεται την Αθήνα’.       Πρόκειται για ένα εξαιρετικό χάλκινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς (ύψους 1,90μ. με τη βάση του) από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, το οποίο συντηρήθηκε πρόσφατα μετά από 200 και πλέον χρόνια. Από την αποσυναρμολόγηση του αγάλματος και την πρόσφατη συντήρηση προέκυψε ένα ‘νέο’ άγαλμα από την άποψη της διαφορετικής στάσης και κίνησης του σώματος. Παράλληλα, η αρχαιολογική μελέτη του χάλκινου γλυπτού απέδειξε ότι δεν πρόκειται για ένα απλό ρωμαϊκό αντίγραφο του 1ου αιώνα μ.Χ., όπως πίστευαν μέχρι πρόσφατα, αλλά για ένα σπουδαίο και εκλεπτυσμένο ελληνικό άγαλμα που χυτεύθηκε στα ελληνιστικά χρόνια (300 – 280 π.Χ.). Μαζί με το πρωτότυπο θα παρουσιαστεί και ένα χυτευμένο χάλκινο έργο που δείχνει πώς ήταν το άγαλμα τα τελευταία 200 χρόνια πριν τις εργασίες συντήρησης.               Η παρουσίαση ενός τέτοιου πρωτότυπου, αριστουργηματικού έργου των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που μετά την συντήρησή του έχει ταξιδέψει μόνο στην Ιαπωνία, είναι μοναδική ευκαιρία για το ελληνικό κοινό αλλά και για τους ξένους επισκέπτες, και εντάσσεται σε μια προσπάθεια του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης να εγκαινιάσει την παρουσίαση ξεχωριστών, μεμονωμένων έργων (της Αρχαιότητας, του Βυζαντίου, της Αναγέννησης, της Μοντέρνας Τέχνης, κλπ).  Επιμέλεια έκθεσης                                                                                                        Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης Διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης  Γιώργος Τασούλας Επιμελητής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Ιταλικά; Μόδα ήταν και πάει;

        Σίγουρα όχι, διότι η Ιταλία μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις της παγκόσμιας αγοράς που κινεί τα νήματα διεθνώς στη μόδα, τη βιομηχανία, τα αγροτικά προϊόντα και το τουρισμό δε μπορεί παρά να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

Κατά γενική ομολογία, η ζήτηση της ιταλικής γλώσσας τα τελευταία χρόνια έχει υποχωρήσει. Βλέποντας ένα νέο κύμα έρωτα με την ισπανική γλώσσα, είναι και η οικονομική κρίση η οποία καθιστώντας τη Γερμανία στο προσκήνιο τράβηξε το ενδιαφέρον πολλών μαθητών που αναζητούσαν 2^η ξένη γλώσσα, τα ιταλικά από 1^η επιλογή πολλών κατέληξε απλά μια σκουριασμένη επιθυμία. Πόσες φορές είχα ακούσει τη φράση: « Καθηγητής ιταλικών; Πολύ θα ήθελα να μάθω»! Όμως η επιθυμία από τη γνώση απέχει πολλά χιλιόμετρα και έτσι παρέμενε ένα απλό απωθημένο!

Ποια είναι τα προνόμια γνώσης της ιταλικής γλώσσας και πως μπορείς να την εκμεταλλευτείς; Το πρώτο και πιο απλό που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι η Ιταλία είναι γείτονα χώρα. Μας χωρίζουν λιγότερο από 2 ώρες με αεροπλάνο και 22 περίπου ώρες με το πλοίο. Τι πιο σημαντικό από το να γνωρίζεις τη γλώσσα μιας χώρας που μπορεί να επισκεφθείς ανά πάσα στιγμή; Να μπορέσεις να επικοινωνήσεις στο ταξί ή το μετρό, σε ένα εστιατόριο, σε μία καφετέρια ή ακόμα και στα ψώνια.      Σκεπτόμενος και επαγγελματικά, αυτομάτως έρχεται στο μυαλό η Ιταλία ως παγκόσμια υπερδύναμη. Βαριά βιομηχανία σε πολλούς τομείς όπως το αυτοκίνητο, χημικά, πρώτες ύλες και πολλούς ακόμα. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος-Ιταλίας είναι πολύ αναπτυγμένες στο τομέα των εισαγωγών. Πολλές είναι οι ελληνικές εταιρίες οι οποία καθημερινά επικοινωνούν με συνέταιρους τους για να κλείσουν συμφωνίες και να παραγγείλουν τα ιταλικά προϊόντα. Γιατί να μην είσαι εσύ αυτός ή αυτή που θα κλείσει τη συμφωνία;

Προχωρώντας παραπέρα και σε άλλους τομείς βλέπουμε με ενθουσιασμό την πιο προσοδοφόρα βιομηχανία της Ιταλίας η οποία την καθιστά πρώτη και με διαφορά. Μιλάμε φυσικά για τη βιομηχανία της μόδας. Οι Ιταλοί ποντάρουν πολλά στο στυλ και για αυτούς η εξωτερική εμφάνιση σημαίνει πολλά. Η ιταλοί σχεδιαστές κινούν νήματα διεθνώς και δίνουν τις κατευθύνσεις στις τάσεις της μόδας. Με πολλούς και εξαιρετικούς σχεδιαστές, οι δρόμοι του Μιλάνο αριθμούν πολλούς οίκους μόδας, οι οποίο ντύνουν όλο τον πλανήτη απ’ άκρη σ’ άκρη και σε κάνουν να αισθάνεσαι άνετα και όμορφα απλά και μόνο επειδή αυτό που φοράς είναι ιταλικό. Έτσι θα μπορούσες να εισάγεις στο μαγαζί σου ρούχα και παπούτσια από διάφορες ιταλικές εταιρείες, όμως πως θα επιτευχθεί η συνεννόηση αν δεν ξέρεις ιταλικά;

Πέραν όμως των εμπορικών σχέσεων, με την γείτονα χώρα συνδεόμαστε και πολιτισμικά αφού οι μεταξύ μας σχέσεις ξεκινούν κάπου 3.000 χρόνια πριν όταν η “Magna Grecia” διατηρούσε εδάφη στη νότια Ιταλία και στις τότε Συρακούσες, τη σημερινή Σικελία. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν χωριά στη νότια Ιταλία και συγκεκριμένα λίγο έξω από τη περιοχή της Καλαβρίας όπου οι κάτοικοι της είναι απόγονοι Ελλήνων μεταναστών και διατηρούν μία σπάνια διάλεκτο η οποία είναι μετεξέλιξη της αρχαίας δωρικής, τα γκρεκάνικα. Τρανό παράδειγμα το χωριό “Kalimera”, το οποίο μάλιστα έχει αδελφοποιηθεί με τον δήμο Αθηναίων. Αλλά και μεταγενέστερα, η Ιταλία υπήρξε ένα φιλόξενο κράτος και καταφύγιο πολλών Ελλήνων λογίων, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας οπότε πολλοί Έλληνες βρέθηκαν να διδάσκουν στα ιταλικά πανεπιστήμια.

Επιπροσθέτως, πολλά είναι τα ελληνόπουλα που μετά το σχολείο επιλέγουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε κάποια από τα πολλά πανεπιστήμια της γειτονικής χώρας. Τα ιταλικά πανεπιστήμια μετρούν αιώνες ζωής στην πνευματική καλλιέργεια των ευρωπαίων σπουδαστών και αποτέλεσαν το ναό γέννησης επιστημονικών επιτευγμάτων όπως μαθηματικές θεωρίες, αστρονομικές ανακαλύψεις και άλλων επιστημονικών εφευρέσεων που έμελλε να καθορίσουν την εξέλιξη της ευρωπαϊκής επιστήμης. Απαραίτητη σαφώς θεωρείται η γνώση της ιταλικής για να πραγματοποιηθεί αυτό το εκπαιδευτικό βήμα και την απόκτηση πτυχίου από κάποιο ιταλικό πανεπιστήμιο.

Παρατηρώντας ακόμα και τη γλώσσα αυτή καθεαυτή θα βρούμε πολλές ομοιότητες. Η ελληνική γλώσσα έχει επηρεάσει πολλούς πολιτισμούς αναμφισβήτητα και πως δεν θα μπορούσε να επηρεάσει τον πολιτισμό μιας χώρας με την οποία διατηρούμε σχέσεις επί τρείς χιλιετίες. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι λέξεις όπως diagnosi,crisi, iodio, psicologo, tesi, pneumatico κλπ.

 Τι είναι η μόδα και πως μια γλώσσα είναι στη μόδα: Μόδα δεν είναι μόνο ότι έρχεται στο προσκήνιο επειδή θέλουν κάποιοι να πουλήσουν. Έχουμε συνηθίσει τη μόδα να ανακυκλώνεται με τα χρόνια και ένα αντικείμενο να κάνει την εμφάνιση του ανα δεκαετία. Λάθος! Μόδα είναι και η ανάγκη που καθιστά τη γλώσσα αναγκαία εδώ και αιώνες εξαιτίας όλων αυτών των χαρακτηριστικών που αναφέραμε. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν διαμορφώσει τις σχέσεις μας με την Ιταλία και αυτή η μόδα δεν έφυγε ποτέ από το προσκήνιο για να επανέλθει. Η Ιταλία ήταν είναι και θα είναι στη μόδα. Η γνώση της ιταλικής πρέπει να θεωρείται όχι μόνο επένδυση για τη μελλοντική επαγγελματική σταδιοδρομία αλλά και καλλιέργεια του πνευματικού εαυτού μας. Και ας μην εργαστείς ποτέ σε κάποια εταιρεία που διατηρεί σχέσεις με τη Ιταλία, και ας μην σπουδάσεις ποτέ μόνο και μόνο το γεγονός ότι ανοίγεις μια πόρτα επικοινωνίας με ένα τόσο σπουδαίο πολιτισμό αυτόματα μπορείς να βρείς τρόπους εξευγενισμού και ένταξης σε ένα μέρος του πληθυσμού με ευρωπαϊκή κουλτούρα οι οποίοι όταν ακούνε το όνομα Δάντης αυτός που τους έρχεται στο μυαλό ΔΕΝ είναι ο τραγουδιστής!

          

Η γέννηση της ιταλικής γλώσσας.

   Από τα αρχαία χρόνια όπως είναι γνωστό στην ιταλική χερσόνησο ομιλείτο  η λατινική γλώσσα. Η χρήση της λατινικής δείχνει τα πρώτα σημάδια της τον 8^ο αι. π.Χ. και γνωρίζει μεγάλες δόξες καθώς υπήρξε η επίσημη γλώσσα της πάλαι ποτέ ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας(27 π.χ. – 476 μ.Χ.). Μιας αυτοκρατορίας που μετρούσε τεράστια έκταση από τη Πορτογαλία ως την Συρία και από τη βόρεια Αφρική ως τη Βρετανική νήσο. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα πως όλοι όσοι κατοικούσαν εντός των ορίων της αυτοκρατορίας μιλούσαν λατινικά. Ας μη ξεχνάμε το μικρό Γαλατικό χωριό με τους διάσημους κατοίκους του που αντιστεκόντουσαν στις στρατιές του Ιουλίου Καίσαρα.

Η Λατινική γλώσσα μετά τη πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την εισβολή των βαρβαρικών φυλών, διασπάται σε διάφορα βασίλεια τα οποία εξουσίαζαν φυλές που δεν μιλούσαν λατινικά όπως Βησιγότθοι, Οστρογότθοι, Βάνδαλοι, Άγγλοι, Σάξονες και Ιούτοι. Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος ήταν να χαθεί σταδιακά η λατινική ως γλώσσα σε πολλές περιοχές της πρώην Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας όπως Βόρεια Αφρική, Βρετανική νήσο και μεγάλο μέρος των Βαλκανίων. Στη δυτική Ευρώπη όμως η λατινική συντηρείται στη καθημερινότητα, στον προφορικό και γραπτό λόγο αλλά με την εισαγωγή διαφόρων φυλετικών γλωσσικών στοιχείων και εξέλιξη αυτών έχουμε τη γέννηση των Ευρωπαϊκών λατινογενών(ρωμανικών) γλωσσών όπως ιταλικά, ισπανικά, γαλλικά κ.α.

Η ιταλική γλώσσα ομιλείται σε όλο το μήκος και πλάτος της ιταλικής χερσονήσου μέσω πολλών διαλέκτων όπως η διάλεκτος της Ούμπρια, της Σικελίας, της Νάπολι και της πιο σημαντικής της Τοσκανικής που έμελλε να είναι και η διάλεκτος που καθιερώθηκε ως η επίσημη γλώσσα της Ιταλίας. Αιτία όλων αυτών των διαλέκτων και παραλλαγών της ιταλικής γλώσσας είναι η χρήση από διάφορους ποιητές, πεζογράφους, εμπόρους, τραπεζίτες, δικαστές κ.α. οι οποίοι συνήθιζαν να μετακινούνται συχνά και να μεταφέρουν μαζί τους τις γλωσσικές ιδιομορφίες των  περιοχών τους. Αξίζει να σημειώσουμε πως μέχρι των 10^ο  αι. μ.Χ. ως γραπτή γλώσσα χρησιμοποιείτο η λατινική. Από το 1200 μ.Χ. και μετά οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες αλλάζουν και η εξέλιξη των κυριότερων για την εποχή περιοχών βοηθάει ώστε σιγά-σιγά να διαδίδονται οι διάλεκτοι των κυριότερων και πιο ανεπτυγμένων περιφερειών όπως  της Σικελίας και της Τοσκάνης.

Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στην καθιέρωση της Τοσκανικής διαλέκτου; Η σημερινή ιταλική γλώσσα, εξέλιξη της Τοσκανικής διαλέκτου, οφείλει τη γέννηση της στους Φλωρεντιανούς ποιητές και πιο συγκεκριμένα στο «νονό» της Ιταλικής λογοτεχνίας Δάντη Αλιγκιέρι. Ο Δάντης όχι μόνο υπήρξε ποιητής, δοκιμιογράφος και διανοούμενος της εποχής του αλλά και ενεργός πολίτης που διαμόρφωσε κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές καταστάσεις της εποχής του όπως η διαμόρφωση του ιταλικού προφορικού λόγου μέσω ενός εκ των κορυφαίων έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας με τίτλο: «Θεία Κωμωδία».  Άλλοι σημαντικοί λόγοι που εγκαθίδρυσαν την Τοσκανική ως την επίσημη γλώσσα των ιταλών ήταν η πολιτική καθώς η Φλωρεντία υπήρξε η μεγαλύτερη και σημαντικότερη πόλη της εποχής με αποτέλεσμα να συγκεντρώνει τη προσοχή όλων των ιταλών εκείνη τη περίοδο. Ο πληθυσμός της υπολογίζεται πως ξεπερνούσε τους 100.000 το 1300 μ.Χ. με αποτέλεσμα να υπάρχει και μεγάλη οικονομική άνθηση η οποία ευνοούσε το νόμισμα της Φλωρεντίας, το  «fiorino», που μέσω των εμπόρων της ταξίδευε σε όλη τη χώρα και μέσω αυτού διακινούσαν πολλά αγαθά. Να αναφέρω επίσης στο σημείο αυτό ότι η φλωρεντιανή διάλεκτος δεν απείχε και πολύ από τα λατινικά και εξαιτίας αυτού η ιταλική εξαρτάται άμεσα από τη λατινική γλώσσα.

Αυτοί, λοιπόν, είναι οι λόγοι που γέννησαν την ιταλική γλώσσα, μία γλώσσα με τεράστια ιστορία 2.000 και πλέον ετών, μα ακόμα νέα καθώς μαθαίνει και προσαρμόζεται στις επιταγές του μέλλοντος. Γνωρίζοντας κάποιος ιταλικά μπαίνει σε ένα νέο κόσμο τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς και του δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει και να διδαχθεί στοιχεία που διαμόρφωσαν ολόκληρους λαούς και κουλτούρες κρατών και που έπαιξαν ρόλο στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής ιστορίας. Η Ιταλία αυτή τη στιγμή είναι μία από της μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και του κόσμου. Με επιχειρήσεις στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, μόδας αλλά και πολλών άλλων σε ολόκληρο τον πλανήτη η γνώση των ιταλικών σε καθιστά αυτόματα πολίτη του κόσμου.

Buongiorno principessa!

Φίλες και φίλοι της ιταλικής κουλτούρας καλησπέρα σας! Αυτό το ιστολόγιο έχει ως σκοπό να πληροφορήσει όλους εσάς που αγαπάτε την ιταλική γλώσσα και θέλετε να την εντάξετε στις γλώσσες που γνωρίζετε για το πώς θα μπορέσετε να το πετύχετε.Ακόμα θα σας ενημερώσει για πολλά θέματα που αφορούν την ιταλική γλώσσα, την ιταλική λογοτεχνία, πολλά θέματα που αφορούν την ιταλική επικαιρότητα και γενικότερα την ιταλική κουλτούρα.